Trong một thế giới mà các nền tảng truyền thông xã hội như Facebook, Twitter, YouTube, và TikTok đã trở thành cửa ngõ vào thông tin, bất kỳ ai sở hữu một tài khoản và một chút tự tin đều có thể tạo ra tiếng nói của mình. Một chiếc điện thoại, vài dòng trạng thái, hay một đoạn video ngắn thôi cũng đủ để phát tán ý kiến, tư tưởng, hoặc những niềm tin cá nhân đến hàng nghìn, thậm chí hàng triệu người. Không còn xa xỉ hay đòi hỏi khả năng chuyên môn, truyền thông trong thời đại số trở nên gần gũi đến mức ai cũng có thể tham gia. Thế nhưng, trong sự dễ dàng đó, nảy sinh và tồn tại một mối nguy tiềm ẩn, khi người dùng ngộ nhận mình là “người làm truyền thông” mà quên đi bản chất thật của vai trò này, cũng như trách nhiệm vô hình nhưng to lớn đi kèm với mỗi lời nói hay hành động chúng ta lan truyền.

Truyền thông, ở nghĩa cốt lõi nhất, là nhịp cầu nối kết giữa người đưa tin và người nhận tin, với sứ mệnh tối thượng là đem lại sự thật. Nhưng, trong không gian ảo đầy rẫy những sự hỗn tạp của các luồng thông tin trái nghịch, chưa kiểm chứng và dễ dãi này, giá trị cốt lõi của truyền thông dần bị xóa nhòa. Người ta chia sẻ, bình luận, rồi tranh luận không phải để hiểu biết hơn, mà để khẳng định cái tôi của mình, để củng cố niềm tin của bản thân và cộng đồng nhỏ mà mình xây dựng. Trong sự nôn nóng đó, nhiều người vô tình trở thành kẻ phát tán những tin tức không chính xác, những lời đồn đại thiếu căn cứ và càng tệ hơn, là những ngôn từ phân biệt, công kích cá nhân hoặc tổ chức khác. Không ít người đã ngộ nhận rằng tiếng nói của mình có quyền lực ngang bằng, thậm chí cao hơn những nhà báo, những chuyên gia có chuyên môn. Và từ đó, truyền thông kỹ thuật số không còn là một sân chơi lành mạnh của sự thật, mà trở thành trận địa của những tiếng nói ích kỷ, ngông cuồng và thậm chí độc hại.

Tâm lý “lầm tưởng mình là nhà truyền thông” đang trở thành một hiện tượng phổ biến. Chỉ cần một bức ảnh đẹp, một câu chuyện thú vị, hay một quan điểm “gây sốc” thôi, một người dùng đã có thể nhanh chóng trở thành một “người có ảnh hưởng” – influencer. Điều này không chỉ đánh vào sự tự cao của bản thân mà còn tạo ra sự ngộ nhận về quyền lực và ảnh hưởng. Một số người, khi đã sở hữu lượng người theo dõi đông đảo, cho rằng mình nắm giữ sức mạnh của truyền thông và có quyền tự do phát ngôn mà không cần phải chịu trách nhiệm về hậu quả. Nhưng quyền lực không bao giờ đi kèm với sự tùy tiện. Một phát ngôn sai lệch có thể gây hoang mang cho hàng ngàn người, một câu chuyện bịa đặt có thể hủy hoại uy tín của một tổ chức hay một cá nhân, và một tin đồn không kiểm chứng có thể làm chia rẽ một cộng đồng.

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà sự thật dường như đã bị lấn át bởi tốc độ. Người ta thường xuyên lướt qua những dòng tin nhanh, những mẩu chuyện ngắn mà không có đủ thời gian hay kiên nhẫn để kiểm chứng. Việc chia sẻ quá nhanh, quá dễ dàng khiến nhiều người dần mất đi tính cẩn trọng cần thiết của một người làm truyền thông. Chúng ta quên rằng, bên dưới mỗi con chữ, mỗi câu nói chúng ta đưa ra là một tác động không chỉ đối với người đọc, mà còn đối với chính bản thân mình. Một lời nói sai trái có thể khiến người khác mất lòng tin, một chia sẻ thiếu suy nghĩ có thể khiến người khác hiểu lầm, dẫn đến những tổn thương không đáng có.

Một yếu tố khác cũng đáng quan tâm là tâm lý chạy theo lượng người thích (likes), lượt chia sẻ (shares) và bình luận (comments). Đây là một dạng “ma túy” tinh thần khiến người dùng truyền thông xã hội say mê và cuồng tín đến mức quên đi mục đích thực sự của việc chia sẻ thông tin. Để đạt được sự chú ý của đám đông, chúng ta sẵn sàng tạo ra những nội dung gây sốc, thậm chí phóng đại hoặc bóp méo sự thật. Sự nguy hiểm của việc này là ở chỗ, những nội dung như vậy dễ dàng lan truyền một cách rộng rãi, thu hút sự tò mò của nhiều người và khiến những tin tức xác thực trở nên ít được chú ý hơn. Chúng ta dần mất đi khả năng phân biệt giữa cái đúng và cái sai, giữa cái thật và cái giả, bởi những gì đến với chúng ta trước tiên, mạnh mẽ nhất, thường để lại dấu ấn sâu đậm nhất.

Trong hoàn cảnh đó, hơn bao giờ, chúng ta cần một ý thức trách nhiệm và lòng khiêm tốn khi sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội. Thay vì coi mỗi lần đăng tải là một cơ hội để thể hiện bản thân và khẳng định mình, chúng ta nên xem đó là một thử thách của sự chân thành và đạo đức. Việc chia sẻ thông tin cần phải xuất phát từ tinh thần mong muốn cung cấp giá trị thật sự, chứ không phải chỉ để thỏa mãn cái tôi hay đạt được sự chú ý nhất thời. Nếu mỗi người sử dụng truyền thông xã hội đều biết kiểm soát và trân trọng giá trị của sự thật, chúng ta sẽ góp phần xây dựng một môi trường thông tin lành mạnh và gắn kết hơn.

Chúng ta cũng cần khuyến khích sự phát triển của những tổ chức truyền thông uy tín, chuyên nghiệp. Những tổ chức này đóng vai trò kiểm chứng và xác thực thông tin, bảo đảm rằng những gì đến với công chúng là đáng tin cậy và có căn cứ. Trong một biển cả thông tin đầy rẫy những lầm lạc, sự xuất hiện của những người làm truyền thông chuyên nghiệp chính là ngọn hải đăng dẫn lối cho công chúng đến với bến bờ của sự thật. Chỉ khi nào những tiếng nói có trách nhiệm được khuyến khích và được trọng dụng, thì lúc đó cộng đồng mới có cơ hội tìm lại sự đoàn kết và gắn bó đã từng có.

Cuối cùng, mỗi chúng ta cần nhìn lại chính mình. Khi đứng trước một thông tin, đừng vội vàng tin tưởng hay chia sẻ. Hãy dành một chút thời gian để suy ngẫm, để kiểm tra và cân nhắc. Hãy nhớ rằng mỗi lời nói, mỗi hành động đều có sức mạnh tiềm ẩn, có thể xây dựng hoặc phá hủy một cộng đồng. Đừng để cảm xúc tức thời và sự ngộ nhận làm lạc lối tinh thần và giá trị đạo đức của chúng ta. Thay vào đó hãy chọn lựa và phát ngôn bằng sự chân thành, trí tuệ và lòng từ bi. Đó chính là cách chúng ta có thể sử dụng truyền thông để đoàn kết, để truyền tải giá trị chân chính và xây dựng một cộng đồng mạnh mẽ, gắn kết trong lòng nhân văn.

Sự thật không bao giờ là tiếng nói lớn nhất hay thu hút nhất, nhưng luôn là tiếng nói kiên định và mạnh mẽ nhất trong lòng những người biết trân trọng nó. Và trong thời đại mà mỗi người đều có quyền tự do phát ngôn, sự thật vẫn cần những trái tim biết gìn giữ và những tâm hồn sẵn sàng bảo vệ.

Bấy giờ, cùng nhau, chúng ta có thể biến những nền tảng truyền thông xã hội thành những nhịp cầu đưa mọi người đến gần nhau hơn, trong tình yêu thương và sự tôn trọng lẫn nhau.