Trong lịch sử, dân chủ đã chứng minh khả năng tự phục hồi và bền bỉ qua những sóng gió của chính trị, nhờ vào sự vững mạnh của các giá trị cốt lõi và niềm tin của người dân. Mỗi chu kỳ bầu cử, mỗi lần chuyển giao quyền lực đều mang đến sự đổi thay và hi vọng, dù có thể cũng kèm theo tranh cãi và lo âu. Tuy nhiên, điều thực sự đáng ngại không nằm ở những thay đổi về mặt lãnh đạo, mà ở chỗ liệu chúng ta có tin tưởng vào hệ thống hay không.

Là người dân trong một nền dân chủ, chúng ta đôi khi quá dễ bị cuốn vào vòng xoáy lo lắng trước mỗi cuộc bầu cử hay khi một nhà lãnh đạo gây tranh cãi đắc cử. Nhưng như câu nói “Trời đâu đã sập, mà lo,” chúng ta nên nhìn lại những gì làm nên sức mạnh và sự khác biệt của một nền dân chủ chân chính: một hệ thống pháp lý minh bạch, quyền tự do ngôn luận và những nguyên tắc đạo đức bất biến*.

Lịch sử đã chứng minh rằng nền dân chủ không dễ dàng đổ vỡ chỉ vì một cá nhân, dù họ nổi bật hay gây tranh cãi đến đâu. Thay vào đó, nền dân chủ lại được củng cố thông qua những thử thách, khi mà người dân nhận ra vai trò của mình trong việc giám sát và kiểm soát quyền lực. Từ cuộc Cách mạng Hoa Kỳ, sự lớn mạnh của các phong trào dân quyền, đến những cuộc đấu tranh vì bình đẳng và tự do, nền dân chủ vẫn luôn là một hệ thống biết tự tái tạo và phát triển.

Nước Mỹ từng trải qua nhiều giai đoạn khủng hoảng: từ các cuộc chiến tranh, suy thoái kinh tế, cho đến các phong trào đòi quyền lợi công bằng. Nhưng bất kể là cuộc khủng hoảng nào, nền dân chủ vẫn đứng vững nhờ vào sự đồng lòng của các thế hệ, sự tuân thủ pháp lý và lòng tin vào hệ thống. Chính vì vậy, không phải một nhiệm kỳ tổng thống nào đó mới là nhân tố quyết định tương lai của một nền dân chủ, mà chính là sức mạnh của toàn thể cộng đồng.

Một trong những đặc điểm nổi bật của nền dân chủ Mỹ là quyền tự do lựa chọn của cử tri. Người dân có thể bỏ phiếu cho bất kỳ ứng cử viên nào họ thấy phù hợp, bất kể quá khứ hay tình trạng pháp lý của người đó. Quyền tự do này, dù có thể dẫn đến những kết quả gây tranh cãi, là biểu hiện rõ ràng của quyền lực tối cao thuộc về nhân dân. Hệ thống pháp luật Mỹ không ngăn chặn một người mang nhiều án lệnh – hay thậm chí đã bị kết án trong một số trường hợp – ra tranh cử. Trừ các trường hợp đặc biệt như phản quốc, luật pháp vẫn cho phép mọi công dân tham gia vào tiến trình bầu cử, thể hiện quan điểm rằng cử tri là người duy nhất có quyền quyết định ai là người lãnh đạo đất nước.

Việc một người mang nhiều án lệnh vẫn có thể trở thành tổng thống đã khiến nhiều người phải suy ngẫm về hệ thống chính trị và pháp luật của Hoa Kỳ. Nó đặt ra câu hỏi về tính linh hoạt và những điểm độc đáo của nền dân chủ Mỹ. Đây cũng là minh chứng cho thấy quyền tự do bầu cử – dù đôi khi dẫn đến các tình huống phân cực hoặc gây tranh cãi – vẫn là yếu tố quan trọng trong việc duy trì một hệ thống dân chủ mạnh mẽ và tự do.

Sự phân cực ngày càng rõ rệt trong xã hội Mỹ đã tạo ra những làn sóng ủng hộ mạnh mẽ cho các ứng cử viên, bất kể tình trạng pháp lý của họ. Điều này thể hiện qua việc nhiều cử tri sẵn sàng bỏ qua các vấn đề pháp lý cá nhân của ứng cử viên, chỉ vì họ tin tưởng vào chính sách hoặc tầm nhìn mà ứng cử viên hứa hẹn mang lại. Chính sự phân cực này đã đặt ra những thách thức cho nền dân chủ, khi cử tri sẵn sàng đặt lợi ích chính trị lên trên cả các nguyên tắc pháp lý và đạo đức.

Dù điều này có thể khiến nhiều người lo ngại, nó cũng phản ánh một thực tế rằng dân chủ là hệ thống mà ý chí của người dân – dù bị phân cực hay không – vẫn phải được tôn trọng. Cử tri Mỹ không chỉ bầu chọn một cá nhân, mà còn bày tỏ niềm tin vào những gì họ mong muốn cho đất nước, ngay cả khi điều đó mâu thuẫn với quan điểm của một bộ phận khác trong xã hội.

Dù một cá nhân có thể đắc cử, điều đó không có nghĩa là họ được miễn trừ khỏi trách nhiệm pháp lý. Hệ thống tư pháp Mỹ vẫn có thể tiếp tục quá trình tố tụng ngay cả khi người đó đang giữ chức vụ công. Điều này minh chứng cho sự phân tách quyền lực giữa các nhánh của chính quyền, giúp duy trì sự kiểm soát lẫn nhau và ngăn chặn sự lạm quyền. Ở một nền dân chủ, việc có quyền lực chính trị không đồng nghĩa với việc đứng trên luật pháp.

Khả năng một ứng viên mang án lệnh vẫn có thể trở thành lãnh đạo quốc gia cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng về tính công bằng và hiệu quả của hệ thống tư pháp. Nó gợi lên những tranh luận về việc liệu luật pháp có thực sự đảm bảo các giá trị cơ bản, hay có nguy cơ bị lợi dụng vì mục đích chính trị. Đây là một trong những khía cạnh gây tranh cãi nhưng cũng làm nên sức hấp dẫn của hệ thống dân chủ Mỹ: quyền lực của người dân luôn được đặt lên hàng đầu, nhưng đồng thời cũng phải chịu sự kiểm soát từ một hệ thống pháp lý mạnh mẽ.

Dù đối mặt với những thách thức hiện tại, nền dân chủ vẫn hướng đến một tương lai nơi mọi công dân đều có tiếng nói và quyền lực không tập trung vào một cá nhân nào. Các quốc gia dân chủ cần học hỏi và thích ứng với sự thay đổi của thời đại, nhưng vẫn phải kiên định giữ vững những giá trị cốt lõi của mình.

Viễn cảnh tương lai cho nền dân chủ là sự trưởng thành và phát triển hơn nữa của ý thức công dân, sự minh bạch và trách nhiệm giải trình từ các nhà lãnh đạo. Chúng ta có thể hy vọng vào một nền dân chủ không chỉ phản ánh ý chí của đa số, mà còn bảo vệ quyền lợi của tất cả mọi người, kể cả những nhóm yếu thế.

Cuối cùng, “Ông Trump phải đâu Ông Trời, mà lo!”. Sự thay đổi chính trị là điều tất yếu và là một phần của nền dân chủ. Quan trọng không phải là ai đang lãnh đạo, mà là hệ thống có bảo vệ được các giá trị và quyền tự do của người dân hay không. Thay vì lo lắng, hãy tin tưởng vào sức mạnh của nền dân chủ và hệ thống pháp lý mà bao thế hệ đã xây dựng.

Nền dân chủ không chỉ là của những nhà lãnh đạo mà là của tất cả chúng ta – những công dân tham gia, giám sát và bảo vệ nó. Hãy tự tin rằng nền dân chủ sẽ tiếp tục đứng vững, không phải nhờ vào một cá nhân, mà là nhờ vào sức mạnh của cả một hệ thống và niềm tin chung của xã hội.

Yuma, 07.11.2024

 

______________________

* Luận tội một công dân và các luật ứng cử Tổng thống ở Mỹ là hai khía cạnh pháp lý hoàn toàn khác nhau về mục đích, đối tượng và quy trình thực hiện:

1. Luận tội một công dân

Luận tội (Impeachment) là quy trình chính thức để truy tố và xét xử những người giữ chức vụ công quyền, bao gồm cả Tổng thống, Phó Tổng thống, và các quan chức liên bang khác, trong trường hợp họ bị nghi ngờ phạm vào các tội nghiêm trọng.

Quy trình luận tội:
Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền thực hiện quy trình này. Quá trình bắt đầu tại Hạ viện, nơi các thành viên sẽ điều tra và nếu có đủ bằng chứng, họ sẽ thông qua nghị quyết luận tội.

Sau đó, vụ việc chuyển lên Thượng viện để xét xử, nơi các Thượng nghị sĩ đóng vai trò là bồi thẩm đoàn và bỏ phiếu quyết định có kết án hay không. Nếu có ít nhất hai phần ba số phiếu thuận, bị cáo sẽ bị phế truất và có thể bị cấm giữ các chức vụ công quyền trong tương lai.

Mục đích của luận tội:
Luận tội không nhằm vào một công dân bình thường mà chỉ dành cho các quan chức trong hệ thống chính trị, đặc biệt là những người có khả năng gây ảnh hưởng lớn đối với chính phủ và xã hội.

Đây là một công cụ để bảo vệ hệ thống dân chủ và ngăn chặn các hành vi lạm dụng quyền lực.

Tội danh có thể dẫn đến luận tội:
“Phản quốc, hối lộ, hoặc các tội danh và hành vi sai trái nghiêm trọng” theo Hiến pháp Hoa Kỳ. Luận tội không đồng nghĩa với án hình sự và không đồng nghĩa với việc đi tù, nhưng có thể dẫn đến việc cấm giữ chức vụ trong chính phủ.

2. Luật ứng cử Tổng thống

Các luật và quy định về việc ứng cử Tổng thống quy định các điều kiện và tiêu chuẩn mà một cá nhân phải đáp ứng để trở thành ứng cử viên Tổng thống hợp pháp. Các điều kiện này được quy định trong Hiến pháp Hoa Kỳ và các luật liên bang.

Điều kiện ứng cử Tổng thống: Theo Điều II, Khoản 1 của Hiến pháp Hoa Kỳ, một cá nhân phải đáp ứng các tiêu chí cơ bản sau đây để có thể ứng cử Tổng thống:

Là công dân Hoa Kỳ bẩm sinh (không phải là công dân nhập tịch).

Đã sống ở Mỹ ít nhất 14 năm.

Ít nhất 35 tuổi vào thời điểm nhậm chức.

Luật liên quan:
Ngoài các điều kiện cơ bản, hệ thống bầu cử Tổng thống Mỹ cũng yêu cầu các ứng cử viên phải tuân thủ các quy định về việc đăng ký, tổ chức vận động, minh bạch tài chính và báo cáo các khoản chi tiêu trong chiến dịch.

Nếu một ứng cử viên có quá trình tiền án nghiêm trọng hoặc bị luận tội, các điều luật về ứng cử Tổng thống hiện không cấm người đó tham gia tranh cử trừ khi người đó bị cấm giữ các chức vụ công quyền theo bản án luận tội.

Mục tiêu của luật ứng cử:
Đảm bảo rằng chỉ những người có đủ điều kiện, phẩm chất và đạo đức mới được phép ứng cử và giữ vai trò cao nhất trong chính phủ.

Tóm lại, Luận tội là quy trình để xử lý các quan chức công quyền khi họ vi phạm luật pháp, với mục đích bảo vệ hệ thống chính trị và tránh lạm quyền. Luật ứng cử Tổng thống quy định tiêu chuẩn và điều kiện để một công dân có thể ra tranh cử và đảm nhận vị trí Tổng thống.