Có những tiếng thơ không cần cất lên, mà vẫn ngân nga trong lòng người đọc. Có những bóng dáng thi nhân không đứng giữa sân khấu rực rỡ, nhưng lại hiện diện khôn nguôi trong ký ức của những ai si mê chữ nghĩa. Hoài Khanh là một dáng thơ như thế – lặng lẽ, sâu thẳm, như bóng trăng soi nghiêng trên một nhánh sông khuya, tưởng đã chìm khuất mà hóa ra vẫn còn lấp lánh mãi trong tâm tưởng.

Thơ ông không ồn ào, chẳng cầu kỳ, càng không hào nhoáng. Mỗi câu, mỗi chữ, như thể được nhặt lên từ chính những đoạn đường ông đã từng bước qua – có bụi, có gió, có ánh hoàng hôn nghiêng ngả trên mái nhà xưa cũ. Những bài thơ của ông thấm chầm chậm, như hơi sương cuối mùa, như tiếng chim muộn, như một chút gió se làm run lòng kẻ tha phương.

“Ngọn đèn xưa ai thắp ở nơi nào
Mà mối tình xưa sao vô cùng hiu hắt”
— Hoài Khanh, Tương tư đất (tặng Tuệ Sỹ)

Trong thế giới thi ca từng có bao vầng dương rực sáng và những con sóng dồn dập, thơ Hoài Khanh không ồn ào. Ông làm bạn với những điều mất mát, những phút giây dang dở, những đoạn đường không có điểm dừng. Ông không cuốn chân chạy theo hình thức hay thời thượng – ông thong thả đi về phía những điều đơn sơ, nhưng trong chính sự giản dị đó lại là cả một bầu trời hoài niệm.

Thi sĩ Hoài Khanh (1934-2016) và Thầy Tuệ Sỹ (1945-2023)
Ảnh: Hạnh Viên

Có những nhà thơ viết mong lưu danh. Có người viết để thắp sáng. Còn Hoài Khanh – ông viết để nhớ, để giữ lại một chút gì mong manh khỏi tan biến, để chạm vào trái tim người đọc bằng một nỗi buồn đau đáu, dịu dàng, nhưng thấm, lâu…

“Lòng tay muôn thuở còn đau
Trái tim nguyên thủy vẫn nhàu nhớ thương”
— Hoài Khanh, Sau lưng ngày tháng

Có lẽ vì vậy, thơ ông không già đi theo thời gian. Bởi thơ không gắn với một thời đại cụ thể, mà gắn với nỗi niềm rất người – nỗi niềm của kẻ từng yêu, từng mất, từng đi qua cuộc đời như một người chứng kiến lặng thầm.

Trong nhịp sống ngày một gấp gáp hôm nay, thơ Hoài Khanh như một khúc dạo chậm, mời ta dừng lại một chút để thở, để soi vào vết nứt trong lòng mà nhận biết: sự dịu dàng chưa bao giờ lỗi thời. Và đôi khi, chỉ một câu thơ cũng đủ thay thế cho những tháng năm không thể gọi thành lời.

23.03.2025