CHÍNH TRỊ BÌNH DÂN – Tác giả Phạm Ðoan Trang
GIẤY VỤN – GREEN TREES xuất bản tại Hoa Kỳ, 2017

Với tất cả tấm lòng yêu mến và kính phục, xin dành tặng cuốn sách này cho  những người Việt Nam đã, đang và sẽ cống hiến, đấu tranh không mệt mỏi và sẵn sàng hy sinh  vì  một đất nước Việt Nam dân chủ, tự do và thịnh vượng.  

Kính tặng Bố và Mẹ của con.
Thương tặng các anh chị của em.

MỤC LỤC

Lời nói đầu của tác giả
Lời cảm ơn của tác giả
Hướng dẫn sử dụng sách
Phần I. Chính trị là gì?

• Chương I. Định nghĩa chính trị
• Bài đọc: Chính trị ảnh hưởng tới tất cả chúng ta
• Chương II. Hoạt động chính trị
• Bài đọc: Vì các vị độc tài, chúng tôi mới phải đi vận động quốc tế cho nhân quyền
• Bài đọc: Mặt trái của biểu tình
• Chương III. Về môn học “Khoa học chính trị”

Phần II. Chính quyền và nhà nước

• Chương I. Định nghĩa chính quyền
• Chương II. Tính chính danh
• Chương III. Nhà nước

Phần III: Dân chủ

• Chương I. Định nghĩa dân chủ
• Chương II. Các hình thức đại diện
• Chương III. Dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện
• Chương IV. Lợi ích và mặt trái của dân chủ

Phần IV. Các chủ nghĩa

• Chương I. Thế nào là một chủ nghĩa?
• Chương II. Chủ nghĩa tự do
• Chương III. Chủ nghĩa bảo tồn (bảo thủ)
• Chương IV. Chủ nghĩa xã hội và dân chủ xã hội
• Chương V. Một số chủ nghĩa khác
• Chủ nghĩa phát xít
• Chủ nghĩa vô chính phủ
• Chủ nghĩa môi trường
• Tôn giáo thuần túy
• Chủ nghĩa cộng đồng
• Chủ nghĩa nữ quyền
• Bài đọc: Nếu đàn ông có kinh nguyệt – Nguyễn Trung Dũng dịch
• Chủ nghĩa dân tộc và lòng yêu nước
• Bài đọc: Tinh thần yêu nước – Nguyễn Dân (Ếch Ao)
• Bài đọc: Yêu nước là gì? – Nguyễn Trần Quyên Quyên
• Ý thức hệ có cần thiết không?

Phần V. Tương tác chính trị

• Chương I. Thay đổi xã hội:
• Chương II. Làm truyền thông: công luận, truyền thông chính trị, và tuyên truyền
• Bài đọc: Công luận và việc làm chính sách
• Bài đọc: Tự do báo chí kiểu Việt Nam
• Chương III: Đảng và hệ thống đảng
• Chương IV: Bầu cử
• Bài đọc: ABC về bầu cử quốc hội ở Việt Nam
• Bài đọc: Hội nghị cử tri – nét quái đản trong cơ chế bầu cử quốc hội
• Bài đọc: Tại sao đảng cố “lùa” dân đi bầu cử?
• Chương V: Tổ chức và nhóm lợi ích
• Bài đọc: Khi có quá nhiều một thứ tốt đẹp
• Bài đọc: Cái gì quyết định sự phát triển của nhóm lợi ích?
• Chương VI: Xã hội dân sự
• Bài đọc: Xây dựng không gian cho xã hội dân sự
• Bài đọc: Xã hội ảo… nhưng thật
• Chương VII: Phong trào xã hội

Phần VI. Bộ máy nhà nước

• Chương I. Hiến pháp và pháp luật
• Bài đọc: Bản hiến pháp vang vọng tiếng dân
• Bài đọc: Lược sử cuộc sửa đổi Hiến pháp Việt Nam
• Chương II. Lập pháp
• Bài đọc: 10 đầu việc của một đại biểu Quốc hội – Trịnh Hữu Long
• Bài đọc: Cách đo chất lượng hoạt động của quốc hội
• Chương III. Hành pháp
• Bài đọc: Nhánh hành pháp ở Mỹ
• Chương IV: Tư pháp
• Bài đọc: Tòa án độc lập
• Chương V: Chế độ đại nghị và chế độ tổng thống
• Chương VI: Bộ máy hành chính
• Chương VII: Hệ thống chính trị CHXHCN Việt Nam
• Chương VIII: Quân đội và công an
• Bài đọc: Nghề công an trong chế độ dân chủ
• Bài đọc: Nguyên tắc “dân quản quân” và vấn đề tướng lĩnh nắm quyền cơ quan dân sự Việt Nam – Nguyễn Quốc Tấn Trung

Phụ lục. Kỹ thuật tuyên truyền

Tài liệu tham khảo
Từ điển thuật ngữ
Đề mục tra cứu
Executive summary
Về tác giả – About the author

LỜI NÓI ĐẦU CỦA TÁC GIẢ

Từ khi mới bắt đầu tham gia sâu vào phong trào đấu tranh vì dân chủ-nhân quyền cho Việt Nam (năm 2011), tôi đã nghĩ đến việc phải có những cuốn sách, những lớp học, hay khóa học mang tính nhập môn về chính trị, để truyền thụ những kiến thức căn bản nhất về chính trị cho người dân Việt Nam, mà cụ thể là những người lúc đó đang gần gũi với tôi nhất: các nhà hoạt động dân chủ-nhân quyền.

Sở dĩ tôi nghĩ như thế, bởi cũng như tuyệt đại đa số người Việt Nam, tôi thiếu hụt kiến thức sơ đẳng về chính trị để có thể hiểu những điều căn bản nhất và trả lời những câu hỏi đơn giản nhất, như “dân chủ là gì”, “bình đẳng là thế nào”, “tự do, nhân quyền có cần thiết không, nếu có thì tại sao”, và nhất là hai câu hỏi lớn: 1. Tại sao Việt Nam lại ở trong Thế giới thứ ba lâu đến thế? 2. Có cách nào để Việt Nam thoát khỏi tình trạng này không, phải làm sao?

Chắc rằng không chỉ có tôi, nhiều người Việt Nam, đặc biệt là các bạn trẻ, hẳn đã thử lên mạng, thử google để tìm câu trả lời. Chúng tôi vấp phải một vấn đề lớn: Internet là một kho tàng kiến thức thật, nhưng đồng thời nó cũng là một bãi rác khổng lồ mà nếu chỉ trông cậy vào nó, ta sẽ rất khó tìm được vàng, may mắn lắm thì chỉ thấy bụi vàng thôi. Nói cách khác, kiến thức mà Internet, Google và mạng xã hội đem lại rời rạc và không hệ thống; không thể nào chỉ dựa vào nó mà có được những kiến thức bài bản, chuẩn mực, không hoặc ít gây tranh cãi.

Nói đến tranh cãi, thì những cuộc luận bàn, chém gió và ném đá nhau về chính trị cũng diễn ra dường như bất tận trên Internet; bất tận bởi vì không ai chịu ai, mà lại không có gì làm chuẩn để các bên đối chiếu. Cuộc tranh cãi càng gây mệt mỏi hơn khi có sự tham gia của đội ngũ dư luận viên hùng hậu, thiếu kiến thức nhưng thừa ngụy biện.

Tôi đã chứng kiến rất nhiều cuộc cãi lộn như thế, cả trên mạng lẫn ngoài đời thực. Và chúng chỉ càng làm tôi thấy rằng, cần phải có những kiến thức tối thiểu, căn bản nhất và chính xác nhất, để làm chuẩn mực chung, làm “trọng tài” cho những tranh luận.

Đó là những kiến thức căn bản về chính trị và pháp luật.

Trong quá trình tìm kiếm, thu thập những kiến thức ấy, tôi lại phát hiện ra một điều nữa: Hóa ra chúng là những gì căn bản đến nỗi người bình dân ở những nước phát triển, hay ở những nền dân chủ Tây phương, đều nắm được và hiểu cả. Chính vì tất cả họ đều hiểu, nên hệ thống truyền thông của họ mới ít nói đến chúng. Mà truyền thông phương Tây thì lại vốn gần như là nguồn tham khảo trực tiếp, gần gũi và nhanh chóng nhất với người dân Việt Nam. Kết quả là, chúng vẫn cứ là những kiến thức xa lạ với người Việt.

Tệ hơn nữa, người Việt lại có thói quen tin tưởng rằng chính trị là cái gì đó xấu xa, độc ác, bẩn thỉu, tốt nhất nên tránh xa nó ra.

Với niềm tin sai lệch ấy, định kiến ấy, chúng ta tiếp tục xa lánh chính trị, không hiểu gì về chính trị và để mặc đất nước, xã hội cũng như cộng đồng cho một thiểu số lãnh đạo tùy ý vận hành, quyết định.

Nhưng thật ra, chính trị đâu có khó hiểu đến thế. Cũng như nhân quyền, tự do, dân chủ chưa bao giờ là các khái niệm phức tạp, nhạy cảm hay đáng sợ. Chúng là những điều đơn giản và căn bản đến mức mọi người dân thường ở các xã hội dân chủ đều nắm được, ít nhất là cảm nhận được chúng. Và chính nhờ thế, họ bảo vệ được nền dân chủ của nước mình.

Đối với người dân Việt Nam, nhiệm vụ còn nặng nề hơn: Chúng ta phải đấu tranh để mang đến dân chủ, và sau đó phải tiếp tục đấu tranh để bảo vệ và củng cố nền dân chủ non trẻ đó.

Với cả hai nhiệm vụ ấy, chúng ta đều cần phải có kiến thức về chính trị, và rất may, đó vẫn là các kiến thức căn bản mà mọi người dân ở các xứ sở tiến bộ về chính trị đều đã biết.

Suốt từ khi mới tham gia phong trào dân chủ, tôi đã có mong mỏi là phải làm sao để xóa bỏ được sự thiếu hụt kiến thức của mình, phải làm sao hiểu được chính trị học căn bản. Sau khi may mắn nắm được một số kiến thức sơ đẳng, tôi lại cảm thấy bị thôi thúc phải chia sẻ chúng với mọi người, nhất là những bạn trẻ tham gia hoạt động xã hội, đấu tranh vì dân chủ-nhân quyền cho Việt Nam. Họ mới chính là tài sản quý nhất của đất nước; tương lai Việt Nam nằm trong tay họ.

Với tất cả những niềm mong mỏi, tôi viết cuốn sách “Chính trị bình dân” này. Đây không phải là một công trình nghiên cứu mang tính chất hàn lâm, học thuật, cũng không phải một tác phẩm nghệ thuật với những sáng tạo và thử nghiệm. Tôi cố gắng để nó là một cuốn sách nhập môn, đem lại cho bạn đọc những kiến thức cực kỳ căn bản về chính trị (tất nhiên là cũng xen kẽ một vài kiến thức sâu hơn mức căn bản). Quan trọng hơn, tôi cố gắng để làm cho nó dễ hiểu và thú vị nhất, để góp phần đánh tan cái định kiến tai hại “chính trị là xấu xa, thủ đoạn” ở bạn đọc Việt Nam.

Vì chính tôi cũng thiếu hụt và hạn chế về hiểu biết, chưa từng được trải qua cuộc sống trong một thể chế dân chủ, nên những kiến thức trong sách này đương nhiên là chỉ do tôi gom góp, thu nhặt từ nhiều nơi về (xem phần Tài liệu tham khảo), nhưng một cách có hệ thống hơn là chỉ từ Internet. Nếu sách có sai sót về nội dung, đó là do lỗi của tôi, không phải của bất cứ ai khác. Tôi mong nhận được những nhận xét, bình luận của các bạn, dù khen hay chê, và xin cảm ơn tất cả. 

Hà Nội, ngày đầu đông, 11/2016

Phạm Đoan Trang 

LỜI CẢM ƠN CỦA TÁC GIẢ

Tôi muốn dành thật nhiều lời để cảm ơn những người đã giúp tôi viết cuốn sách này, nhưng dung lượng của vài trang giấy có hạn, và thực sự cũng khó có đủ lời để diễn tả hết giá trị của sự giúp đỡ của họ đối với tôi.

Họ ủng hộ tôi về tinh thần và vật chất trong suốt quá trình viết sách. Họ cung cấp kiến thức, tư liệu và hình ảnh, góp phần vào nội dung sách. Trên tất cả, những gì họ làm, cách họ sống, thái độ sống của họ đã là nguồn cảm hứng mãnh liệt cho tôi để viết nên cuốn sách hơn 500 trang này.

Cảm ơn các nhà hoạt động, các hội nhóm xã hội dân sự độc lập đầu tiên ở Việt Nam –những cá nhân và tổ chức đã đi đầu trong việc chọc thủng bức màn sắt của chế độ độc tài, can đảm cất lên tiếng nói, bước chân xuống đường biểu tình, chỉ để cho người dân trong một xã hội đang tê liệt vì sợ hãi, ì trệ vì chán ngán, thấy một sự thật: Chúng ta có quyền, và chúng ta có thể tạo nên sự thay đổi.

Cảm ơn những bà con cô bác, những người anh, người chị trong cộng đồng hải ngoại, nửa đời xa quê hương và gắn chặt với những lo toan nơi xứ người, vẫn chưa bao giờ thôi hướng về Việt Nam yêu thương.

Cảm ơn các bạn nước ngoài của tôi. Là những người không cùng quê hương, xứ sở với tôi, nhưng luôn giúp đỡ, ủng hộ, chia sẻ với tôi rất nhiều điều, các bạn đã làm cho tôi hiểu hơn bao giờ hết về giá trị của hai từ “nhân quyền” – nhân quyền là không kỳ thị, là phổ quát và không biên giới.

Cảm ơn hàng trăm tù nhân lương tâm đã hy sinh tự do của họ để đẩy lùi tấm màn sắt vây hãm nhân quyền ở Việt Nam.

Xin bày tỏ sự cảm phục và biết ơn tới những thế hệ đi trước trong công cuộc đấu tranh vì dân chủ-tự do cho đất nước. Không có họ, sẽ không có những “thế hệ F”, “thế hệ xanh” của các nhà hoạt động về sau, và tất nhiên, không có cả tôi với tư cách tác giả cuốn sách này.

Và cuối cùng, một lời cảm ơn với đầy sự trân trọng và cảm mến dành cho những bạn trẻ hoạt động ở Hà Nội, Sài Gòn, Hải Phòng, Hà Nam, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Đà Nẵng, Nha Trang, Vũng Tàu và nhiều địa phương khác trong cả nước – những người đã tạo ra một nguồn cảm hứng lớn mà một tác giả, một cuốn sách viết về họ, cho họ, chẳng bao giờ là đủ.

Không bao giờ tôi diễn tả hết được nguồn cảm hứng mà những người nêu trên đã tạo ra cho tôi, niềm biết ơn của tôi đối với họ, cũng như không bao giờ tôi có thể kể hết tên của họ trong vài hàng chữ.

Vì vậy, đành chỉ xin có một lời cảm ơn chân thành nhất, dành cho tất cả.

(Còn tiếp)

Chuyên mục:Tác giả - Tác phẩm, Tác giả, tác phẩm

Thẻ:Giấy Vụn, Green Trees, Phạm Ðoan Trang