Hồ Đình Nghiêm & Tô Thùy Yên

Một hôm đếm một ra ba. Đó là câu thơ của Bùi Giáng dùng để khơi mở tiếp một tình huống lú lấp, đùa nghịch, dung tục, đảo ngữ, nói lái thuộc dạng “cấm đàn bà”. Đếm, không chỉ là phép tính mà toán học sở hữu lấy, thi nhân mượn đếm để hóa giải những vấn nạn khó nói, khó tính toan sao cho thật vẹn toàn. Con buôn rất giỏi việc đếm, cực chính xác. Nhưng người làm văn nghệ, tâm vô lượng, đếm lộn là chuyện như cơm bữa. Thua thiệt là việc hiển nhiên. Vì cái đếm nọ thường do đau buồn mà sinh sự, nhớ trước quên sau.

Tôi không là thi nhân, tôi lại là đứa dốt toán, vạn bất đắc dĩ mới lẩn thẩn đem năm ngón tay ra đếm thử. Tôi từng đếm bao lần (mòn tay) với trường hợp anh Võ Đình, anh Nguyễn Xuân Hoàng, anh Mai Thảo, anh Đinh Cường… và hôm nay lại buồn lòng đếm tới anh Tô Thùy Yên. Những nhà văn, họa sĩ, nhà thơ mà với tôi, họ là những người anh tôi yêu mến ở mặt tài năng hiển lộ qua tác phẩm. Và họ cũng ngầm xem tôi là đứa em yếu kém, cần dạy dỗ, đếm sao cho đừng sai quấy. Thiệt thòi cho tôi, rõ ràng nhất, hắn vốn là hậu sinh (chẳng khả úy). Nay nghe anh này đi qua núi, mốt nghe anh kia giũ áo lên đường. Gia đình đã không đông vui, chừ mỗi lúc mỗi thêm hoang vắng.

Lần đầu tôi gặp Tô Thùy Yên ở Virginia, nhà anh Phó Ngọc Văn (một vị bác sĩ rất chịu chơi được lắm bệnh nhân người Mễ ca ngợi: Đốc-tờ hút thuốc Salem khói phun liên tục như đầu tàu xe lửa). Tô Thùy Yên diện còm-lê cáu chỉ, cách đo đạc cắt may cùng chất liệu vải vô tình tố cáo “người này mới từ quê nhà sang tới”. Mai Thảo tả chỉ vài dòng: Trông nhà quê bỏ mẹ! Cốt châm chọc thôi, vì sau bữa rượu thì đến phần văn nghệ bỏ túi, ai đó mang guitar ra nắn phím chuẩn bị hát hò, Mai Thảo chận ngay: Hát hỏng cái đếch gì, biểu Cao Đồng Khánh đọc thơ Tô Thùy Yên cho mà nghe. Khi đó Mai Thảo đã có những bài thơ hay, nhưng Mai Thảo vẫn không ngớt ca tụng thứ “khí hậu” lạ thường trong thơ Tô Thùy Yên, mà phải để Cao Đồng Khánh đọc cơ, đưa thằng khác lên giọng là hỏng.

Ngồi bên Tô Thùy Yên, tôi không ngỡ người ăn nói điềm đạm, chừng mực ấy nguyên là vị cựu Thiếu Tá của quân lực VNCH từng đi tù những 13 năm. Khác Mai Thảo, khó thân cận, Tô Thùy Yên dung dị và rất dễ làm quen. Dáng nhỏ, da còn rám một nắng hai sương chốn cũ, giọng Nam hiền hòa và tôi đã bỏ quên hồn vía vì thơ anh làm, qua sự diễn xuất vẹn toàn của nhà thơ Cao Đồng Khánh (mặc dù tác giả tập thơ “Lửa Đốt Ngoài Giới Hạn” ký tên là Cao Đông Khánh, nhưng bao giờ Mai Thảo cũng gọi Cao Đồng Khánh và ông nhà thơ Nam bộ ấy luôn cười hiền, chẳng cải chính).

Lần thứ hai, tôi lại ngồi bên Tô Thùy Yên hôm đến dự đám cưới cô con gái cưng nhà thơ Luân Hoán lên xe hoa tại Montréal. Chúng tôi uống bia, lòng tôi nổi sóng những muốn làm cuộc phỏng vấn anh, ưa nghe anh kể về những truân chuyên trong suốt những năm dài sống ở dưới tầng địa ngục. Còn mới quá, khơi lại làm gì một vết cắt sâu, tôi thầm nghĩ và tôi tự nhủ “ngày dài tháng rộng”, việc gì cũng còn có đó. Lại chêm thêm Nôm với Hán “dục tốc bất đạt”.

Lần thứ ba gặp anh vào năm 2003, cũng là trong một dịp thành hôn, cũng tại địa phương Mộng Lệ An. Lần này thì chính ái nữ của nhà thơ, cô Đinh Quỳnh Giao lấy cậu Đường Minh Chí Hiếu làm chồng. Anh chị từ Houston sang, nghe tôi kêu Bích lại giới thiệu, nhà thơ Tô Thùy Yên liền rộng miệng cười: Ủa, dzậy đây là Bích nhỏ hả, anh cũng có Bích lớn nè. Rất thân tình, rất dễ thương, dù không nói tiếp mệnh đề sau: Hai ta có vợ cùng mang tên Bích.

Một hôm đếm một ra ba Một lần đếm một mà ra bốn lù…

Tôi không đếm nữa đâu. Ai đâu đếm được những thương đau? Anh đi xa, nghe luống những ngậm ngùi. Giá mà ngày nọ tôi được phỏng vấn anh? Anh đi, chỉ để lại có ba tập thơ được in ra. Phẩm chứ không màng tới lượng. Thơ anh hay đến nỗi chính nó làm khó tôi. Tôi chẳng đủ tài năng để ngợi ca giọng thơ cá biệt ấy. Phẫn hận một cách hùng tráng. Thì thầm như sấm động trong mây đen. Cho đến hiện tại, khi anh vừa giũ áo, tôi nhìn ra là tất cả các tác giả thi nhân, chẳng có ai làm thơ mà toàn bích như anh. Thi tập họ chứa vẫn còn đọng một vài hạt sạn trong đó. Tô Thùy Yên thì không, toàn cả vàng ròng.

Hồ Đình Nghiêm
22 tháng 5, 2019

LIÊN LẠC:
Thư và bài vở mời gởi về:
Luân Hoán: lebao_hoang@yahoo.com
Song Thao: tatrungson@hotmail.com

TÒA SOẠN & TRỊ SỰ:
Lê Hân: (408) 722-5626 / han.le3359@gmail.com

Chuyên mục:Tưởng niệm, Tưởng niệm, Uncategorized

Thẻ:Hồ Ðình Nghiêm, Tô Thùy Yên, Tạp chí Ngôn Ngữ