Trần Lâm Thăng bị những đám mây màu đỏ xô đẩy đi từ phi lý này đến phi lý khác, sự phi lý nghẹn họng của các thầy cô trước những giáo án, giáo trình, những lớp học bị dòm ngó, phi lý cuộc đời của Tư Long, phi lý khi trở về nhà sau những ngày tháng giam cầm vợ con đã biến đi mất, phi lý bị tống vào xà lim chỉ vì cao hơn những người tù khác một cái đầu.

Nhưng thật kỳ lạ, đứng trên những đám mây của quê hương tự do, thầy giáo Triết Trần Lâm Thăng quả thực đi trên mây, nhưng hôm nay, đi trên những đám mây màu đỏ hình tượng búa liềm, “người đi trên mây” Trần Lâm Thăng lại di chuyển bằng những bước chân thật vững vàng. Trần Lâm Thăng từ chối không dạy học cho một trường học đã bị biến thành một nhà giam, từ chối và thúc đẩy bà chị dâu không cho bọn công an cướp sống ngôi nhà, từ chối đứng về phía Mười Tân, một khuôn mặt rất sắt máu của Việt Nam sau bảy mươi lăm.

Đối chiếu “người đi trên mây” Trần Lâm Thăng với những người đi dưới đất, thực tế cùng mình của Việt Nam thời kỳ quốc nạn này, Thăng hiện ra như một con người can đảm, có tự hào và tự tin mà người đi trên mặt đất nhiều người không có được.

Hai trăm sáu mươi hai trang, Bụi Và Rác là một tác phẩm rất lôi cuốn. Tốc độ của bút pháp phù hợp vừa khít với nội dung gồm sự kiện nhiều hơn hồi tưởng hay nội quan, động tác nhiều hơn tâm sự.

Tách rời ra khỏi toàn bộ Người Đi Trên Mây – vì chưa chấm dứt – Bụi Và Rác một mình nó là một cuốn tiểu thuyết có giá trị cao.

Nền tảng triết học khởi đầu của bộ sách vẫn được gìn giữ trong Bụi Và Rác, được phong phú hoá bằng đông đảo những sinh hoạt và sự việc cụ thể, có khi làm buồn, có khi làm khóc, có khi làm cười, thường thì làm đau, làm thành Nguyễn-Xuân Hoàng, một Nguyễn-Xuân Hoàng khác biệt với Võ Phiến, với Mai Thảo, với Tự Lực Văn Đoàn. Khác biệt với  những nhà văn của Nhà Nước Hà Nội. Khác biệt cả với Nguyễn-Xuân Hoàng của những ngày tháng trước. Nghĩa là làm cho Nguyễn-Xuân Hoàng thành một nhà văn có vóc dáng không phải chỉ trong dòng văn chương hải ngoại, mà còn trong văn chương Việt Nam nữa.

Tháng Chín, 1992

NGUYÊN SA