Ảnh: Newsweek

Để kỷ niệm 45 năm lần đầu tiên bộ phim The Godfather ra mắt (đem lại vinh quang chói lọi cho nhiều diễn viên tham gia kiệt tác điện ảnh này), Fathom Events, Paramount Pictures và TCM Big Screen Classics Series đã hợp tác để tái phát hành The Godfather tại 700 rạp khắp nước Mỹ vào ngày 4 và 7-6-2017. Nhiều bài viết về tác phẩm điện ảnh để đời này đã nhắc lại một số câu chuyện hậu trường liên quan bộ phim nhưng không ai nhắc lại tên tuổi một nhân vật mà thiếu ông thì đã không có “bố già”: Mario Puzo.

Puzo sinh ngày 15-10-1920 tại Hell’s Kitchen (khu định cư đông đúc của người Ý tại Manhattan phía Tây New York), là một trong 7 người con của một gia đình Ý nhập cư. Năm Puzo 12 tuổi, bố ông đã rời bỏ gia đình. Sau khi phục vụ trong quân đội, Puzo làm nhiều nghề kiếm sống. Tiểu thuyết đầu tiên của ông là The dark arena (1955) và sau đó ông bỏ ra 9 năm ròng để viết quyển The fortunate pilgrim, nói về cuộc sống của dân Ý nhập cư tại New York. Năm 45 tuổi, Puzo cảm thấy mệt mỏi. Cạnh đó, ông còn mang khoản nợ 20.000 USD. Một hôm, trong bữa ăn trưa với một người bạn, Puzo kể vài mẩu chuyện vui về mafia và đưa cho anh ta xem bản phác thảo (The Godfather) dày 10 trang. Puzo được đưa đến giới thiệu với nhà xuất bản G.P. Putnam’s Sons.

Một giờ sau khi nghe Puzo kể chuyện mafia, ban biên tập G.P. Putnam’s Sons bật đèn xanh và đưa cho ông một khoản ứng trước (5.000 USD – theo Los Angeles Times 3-7-1999; 5 triệu USD – theo CNN 2-7-1999). Năm 1969, The Godfather ra đời. Đọc The Godfather, người ta có cảm giác hẳn Puzo phải lăn lộn trầy vi tróc vảy trong thế giới ngầm và quen biết nhiều mafiaso cũng như kết thân với giang hồ gộc. Tuy nhiên, tác phẩm The Godfather là công trình được khai sinh sau ba năm Puzo lục lạo và đào xới tư liệu.

Mario Puzo (1920-1999) – Ảnh: Everett Collection Inc / Alamy Stock Photo

Năm 1984, Puzo tung ra một quyển mafia nữa – The Sicilian – và cũng được chuyển thể thành phim nhưng thất bại. Năm 1992, Puzo cho ra mắt The Fourth K (tác phẩm kinh dị nói về tương lai) và năm 1996, ông tung ra quyển The last don. Tác phẩm này cũng trở thành tiểu thuyết bán chạy, đứng suốt hai tháng trong danh sách best-seller của New York Times và được chuyển thể thành phim truyền hình nhiều tập vào năm 1997, với sự tham gia của Danny Aiello, Kirstie Alley và Joe Montegna… Mario Puzo là bậc thầy kể chuyện. Ông là người đầu tiên phơi bày rõ nét về tội ác và sự tàn bạo trong thế giới ngầm mafia. Ông mang người đọc vào một xã hội bị tiêm nhiễm bởi bạo lực và các cuộc chiến băng đảng giành giật lợi lộc và quyền lực. Puzo vạch ra một thế giới mà súng ống được xem là tiếng nói của tòa án và giết chóc theo lối “trải thảm” là cung cách hành xử của “lương tri mafia”. Trước và sau Puzo, gần như chưa có nhà văn nào thành công bằng ông ở thể loại tội phạm mafia…

Cần nói thêm. Cơn sốt The Godfather xuất hiện cũng gần như cùng thời điểm mà thể loại “tiểu thuyết du đãng” bùng nổ ở Sài Gòn. Nguyễn Thụy Long tung ra “Loan mắt nhung” năm 1967; rồi “Điệu ru nước mắt”, “Vết thù hằn trên lưng ngựa hoang” của Duyên Anh… Tuy nhiên, tiểu thuyết du đãng Sài Gòn khác với The Godfather. “Tư duy du đãng” Sài Gòn khác với “tư duy du đãng New York”. Du đãng Sài Gòn được miêu tả là những thanh niên bất cần đời, hận thù chiến tranh và chỉ muốn thiêu đốt tương lai bằng cuộc sống bạt mạng vô định. Du đãng Sài Gòn cũng được miêu tả như những kẻ nghĩa hiệp, tôn trọng tình nghĩa anh em và căm ghét giả trá ngụy quân tử.

Như lời đàn anh Trần Đại dằn mặt một tên du đãng quèn (chuyên bắt nạt con nít) tên Tony Hải:

“Mày có học mà đi học những ‘trò chơi’ hèn hạ của một thằng vô học. Mày làm cho đời càng ngày càng tởm du đãng. Chúng tao đang cố gắng bắt đời phải hiểu chúng tao để hết khinh bỉ chúng tao. Thì chính bọn mày lại nhổ những bãi đờm nhầy nhụa lên hai tiếng du đãng khiến đời càng tởm du đãng hơn. Tao ban cho mày một cái ân huệ cuối cùng là tha rạch mặt mày. Nhưng mày phải về với gia đình, học hành ngoan ngoãn. Tao nhìn khuôn mặt mọng sữa của mày, tao thương hại mày lắm. Mày chưa xứng đáng làm du đãng đâu, đừng đua đòi. Du đãng đâu có hành động như chúng mày. Du đãng như chúng mày là du đãng chó ghẻ. Làm du đãng như chúng mày, đến thuở nào mới rửa nhục được hở ranh con?”… (“Điệu ru nước mắt”)

Chuyên mục:Bài hay trên net.

Thẻ:Mario Puzo, Mạnh Kim, The Godfather