Trên dòng biến thiên của thời đại, Phật giáo Việt Nam – ngọn đèn soi sáng tâm linh – đang đứng trước những thử thách chưa từng có. Những nhân vật tôn giáo nổi lên trong hào quang quyền lực, những biểu hiện biến chất của niềm tin và các cơ chế thế tục mượn danh nghĩa tôn giáo trở thành minh chứng rõ rệt của thời kỳ mà ranh giới giữa thánh đạo và thế tục trở nên mờ nhạt. Trước hiện tượng này, trách nhiệm của người Phật tử trở nên nặng nề nhưng ý nghĩa hơn bao giờ hết: liệu chúng ta có nhận diện được cốt lõi tinh thần Phật giáo và tách bạch được giá trị chân thực khỏi các cơ chế thế tục phục vụ lợi ích cá nhân?

Phê phán, để thực sự có giá trị và ý nghĩa, cần đặt trên nền tảng nhận thức của chánh ngữ và ái ngữ – những lời nói chân thật, yêu thương và dẫn dắt đến điều thiện lành. Thái độ phê phán ấy không xuất phát từ sân hận hay chỉ trích, mà từ lòng thương yêu, từ trách nhiệm bảo vệ và duy trì bản chất đích thực của giáo pháp. Sự tỉnh thức đòi hỏi tầm nhìn sâu rộng, tinh thần kiên định và lòng trung thành tuyệt đối với chánh pháp. Trong bối cảnh truyền thông hiện đại khuếch trương mọi sự kiện, người Phật tử không chỉ giữ vững niềm tin mà còn phải dấn thân bảo vệ bản chất đích thực của Phật giáo. Tỉnh thức là con đường giúp nhận rõ rằng tôn giáo chân chính không phục vụ quyền lực hay cá nhân nào; tôn giáo chân chính hướng đến sự giải thoát và giác ngộ, nguồn mạch của từ bi và tuệ giác cho cuộc đời.

Phật giáo, từ buổi đầu khi Đức Phật tìm ra chân lý, đã là hành trình của sự tự giác ngộ. Giáo pháp của Ngài không phải là công cụ phục vụ cho bất kỳ cá nhân nào, không hứa hẹn địa vị hay quyền lợi, mà là một bản đồ tâm linh đưa con người đến giải thoát, thoát khỏi mọi ràng buộc và phiền não. Tuy nhiên, khi thế tục can thiệp, Phật giáo dễ bị che phủ bởi hình thức và quyền lực, khiến giá trị cao đẹp của sự tự giác ngộ và giải thoát bị lu mờ. Những ai thực sự tỉnh thức sẽ thấy rõ rằng giáo pháp không cần chứng thực từ thế tục; giáo pháp không thay đổi theo thời thế mà luôn là nơi trú ẩn bình an cho tâm hồn.

Trong hành trình này, mỗi Phật tử phải tự giác và độc lập. Phật giáo không đặt ra quy định mà hướng dẫn con người tự do trong tâm hồn, giải thoát khỏi ham muốn và sân hận. Giữa bất kỳ hoàn cảnh nào, người Phật tử cần giữ vững cốt lõi tinh thần, không bị cuốn theo quyền lợi hay hình thức bên ngoài.

Khi quyền lực thế tục mang danh tôn giáo, tôn giáo dễ trở thành công cụ để thao túng, lấn át tinh thần tự do. Chúng ta đã chứng kiến sự can thiệp của thế tục vào tôn giáo, tạo nên bức tranh hỗn độn, nơi chân lý Phật giáo bị biến dạng phục vụ cho lợi ích cá nhân hay chính trị. Các cơ chế thế tục giả danh tôn giáo không chỉ làm mất đi giá trị tinh khiết của Phật giáo mà còn gieo rắc mê tín, đánh mất tự do tâm linh và làm suy giảm đạo đức của tín đồ. Thái độ phê phán trong bối cảnh này là cần thiết, nhưng cần thiết hơn là phê phán bằng tinh thần xây dựng, với chánh ngữ và ái ngữ, để dẫn dắt những người lầm đường quay về cốt lõi của Phật giáo, từ đó cùng xây dựng lại những giá trị tinh khiết của đạo pháp.

Trong bối cảnh ấy, mỗi Phật tử phải tỉnh thức và tự đặt câu hỏi: Đâu là cốt lõi của Phật giáo, đâu là những giá trị chân chính Đức Phật truyền dạy? Giáo pháp không phải công cụ trói buộc mà luôn hướng con người đến giải thoát, tự tại giữa đời. Khi nhận diện rõ ràng, chúng ta mới có thể đứng vững trước thế tục, không để bản thân trở thành công cụ phục vụ quyền lực.

Hành trình tỉnh thức là con đường dẫn dắt Phật tử quay về với sự thật, giữ trọn vẹn bản chất thuần khiết của giáo pháp. Đối diện với thế tục đội lốt tôn giáo, sự tỉnh thức vừa là nhu cầu vừa là bổn phận thiêng liêng của người Phật tử. Tỉnh thức đòi hỏi soi xét bản thân, nhận thức rõ đâu là Phật giáo chân chính, đâu là hình thức lệch lạc. Đó là hành trình của lòng tự giác, sự kiên định và tinh thần từ bi. Phê phán sai lệch không xuất phát từ sân hận mà từ lòng yêu thương giáo pháp và trách nhiệm bảo vệ sự thật. Khi giá trị cốt lõi bị lạc hướng, Phật tử không thể im lặng mà cần đứng lên để thanh lọc và bảo vệ con đường tu học.

Mỗi lời phê phán, trong tinh thần từ bi và trí tuệ, là lời nhắc nhở cho người lạc lối, đưa họ trở lại tu tập chân chính và cùng gìn giữ sự trong sáng của đạo pháp. Chúng ta không phê phán để hủy diệt nhau hay phá hoại mà để xây dựng một cộng đồng vững mạnh, nơi mọi người được nuôi dưỡng trong từ bi và trí tuệ, không bị ảnh hưởng bởi toan tính thế tục.

Người Phật tử hiện nay không chỉ là người tuân theo giáo lý mà còn có trách nhiệm duy trì, phát huy các giá trị đạo đức, là biểu tượng của từ bi và trí tuệ giữa đời. Thời đại này đòi hỏi chúng ta phải là người truyền cảm hứng, dẫn dắt và bảo vệ giá trị tinh thần của giáo pháp trước thử thách. Để giữ sự trong sáng của Phật giáo, Phật tử cần dấn thân vào cộng đồng và các hoạt động thiện nguyện. Qua đó, không chỉ đóng góp vào xã hội mà còn khẳng định giá trị của Phật giáo trong đời sống. Những hành động chân thành ấy sẽ là minh chứng sống động cho sự tồn tại và phát triển của Phật giáo chân chính, giúp giáo pháp không lạc lối trong thế tục.

Người Phật tử cần rèn luyện tự giác, độc lập trong thực hành. Không cuốn theo nghi lễ hình thức hay ràng buộc quyền lực, Phật giáo luôn hướng đến tự do tâm linh, là nơi giải thoát khỏi phiền não và trói buộc. Mỗi chúng ta chính là ngọn đuốc soi sáng, giúp cộng đồng quanh mình giữ vững sự tỉnh thức trong hành trình tìm về cốt lõi Phật giáo.

Giữa những áp lực từ thế tục, Phật giáo đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Để bảo vệ tinh thần đạo pháp, Phật tử cần luôn giữ vững tỉnh thức và kiên định, không để lạc lối giữa cạm bẫy thế gian. Giữ gìn bản chất tinh thần Phật giáo là nhiệm vụ cá nhân, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng và thế hệ mai sau.

Bấy giờ, giữa thế tục và thánh đạo, hành trình tìm về cốt lõi tinh thần Phật giáo là thử thách to lớn, đòi hỏi mỗi Phật tử tỉnh thức và kiên định. Trước mọi biến động thời cuộc, người Phật tử cần duy trì giáo pháp và cần phải dấn thân, hiện diện tích cực trong xã hội, lan tỏa tinh thần từ bi và trí tuệ để giáo pháp mãi là nơi trú ẩn bình an cho mọi người.

Và giữa cảnh hỗn man này, cũng nên nhắc đến vai trò của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, tổ chức từ trong lịch sử đã mang tính đại chúng và truyền thừa mạng mạch Phật giáo, dù cũng không ít lần phải vượt qua chướng duyên nội tại. Từ những thử thách của thời đại, GHPGVNTN đã chứng minh sức mạnh truyền thống của mình và khẳng định rằng, để hóa giải các vấn nạn như hiện nay, chỉ có một con đường duy nhất là trở về với cốt lõi Phật giáo – tìm về giá trị chân thực của giác ngộ và từ bi.

Đâu đó trên từng biên địa quê hương, ẩn nhẫn trong thầm lặng vẫn còn nhiều bậc long tượng tha thiết với tiền đồ Phật giáo, luôn kiên định trước mọi thử thách. Quý Ngài không để những hiện tượng tiêu cực nhất thời của bất kỳ cá nhân nào làm tổn hại bản thể Tăng già hay xói mòn niềm tin nơi đạo Phật – một niềm tin được đặt trong lòng một xã hội đã suy thoái luân lý trầm trọng. Chính quý Thầy là những ngọn đuốc, là hình ảnh bảo vệ cốt lõi Phật giáo, giúp duy trì sự kiên cường và lòng tin trong lòng Phật tử.

Khi bản thể Tăng già hòa hợp, khởi lên sức mạnh nội tại của tứ chúng, đó là thời điểm mà mây đen phủ kín mặt trăng sẽ tan biến, trả lại ánh sáng tinh khiết và trong trẻo cho giáo pháp. Sự tỉnh thức không chỉ giúp mỗi người tìm thấy chân lý mà còn tạo ra một cộng đồng tôn giáo vững mạnh, nơi mọi người cùng nhau hướng đến sự giải thoát và giác ngộ. Chính từ sự tỉnh thức ấy, chúng ta sẽ nhận ra rằng Phật giáo đích thực và chân chính không phụ thuộc vào quyền lực, không bị chi phối bởi thế tục, mà là nguồn mạch tuệ giác và từ bi cho cuộc đời.

Phật lịch 2568 – Ngày 28 tháng 10 năm 2024